‘Meehelpen de voorraad liefde op deze aarde te vergroten’

Herdenkingsbijeenkomst en stille tocht 4 mei in Ruurlo

Door Jan Hendriksen

RUURLO - “Wie is er goed, wie is fout? Het lijkt vaak zo makkelijk om te oordelen. Het leidt niet zelden tot veel discussie en polarisatie. Iets waar we ook vandaag de dag veel mee te maken hebben met alle wereldconflicten. Een oorlog is nooit zwart wit. Het is zwart én wit, met alle grijstinten daartussen. Het brengt verdriet, woede en ontbering.” Met deze woorden opende wethouder Arjen van Gijssel van de gemeente Berkelland zaterdagavond 4 mei de drukbezochte herdenkingsbijeenkomst van Stichting 4-5 mei Commissie Ruurlo in de Dorpskerk.

Na de Tweede Wereldoorlog begon het NIOD aan de geschiedschrijving ervan. Bokken werden van schapen gescheiden. Daders en slachtoffers ingedeeld. Gaandeweg verdwenen de grijstinten. Het werd het naoorlogse zwart-wit dogma.

Bevriende bommen
“Recent verscheen er een podcast van Rob Trip: ‘Bevriende bommen’. Daarin wordt verteld dat er veel Nederlandse slachtoffers te betreuren waren bij geallieerde bombardementen op onze steden. Engelse en Amerikaanse bommen kwamen neer in Eindhoven, Ede, Amsterdam en Doetinchem. Onschuldige mensen kwamen om bij acties om de Duitse oorlogsindustrie schade toe te brengen. In die tijd doken bezettervriendelijke journalisten direct op de rampgetuigen: ‘Zie eens hoe verschrikkelijk die Engelsen zijn! En die zogenaamde Nederlandse regering in ballingschap keurt de bombardementen goed’. Het is een grijstint in de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog”, aldus Van Gijssel.
De Ruurlose wethouder had nog een voorbeeld, van dichter bij huis. “In 1943 werd de ‘Ruurlose’ marechaussee-wachtmeester Jan Eggink doodgeschoten toen hij in opdracht van de bezetter  een bonnendistributietransport bewaakte. Hij stierf bij een actie van een Wierdense verzetsgroep. Eggink werd destijds met militaire eer begraven, waarvan de kranten uitgebreid verslag deden. Nu lijkt hij haast vergeten. Hij was slachtoffer van Nederlandse verzetshelden. Volgens de historicus Hilbrink waren deze helden, ik citeer: ‘in een morele uitzonderingstoestand beland, waarin ze als wilde rechters in onrechtvaardige tijden de betere wet moesten gaan vertegenwoordigen’.”

Doorslaan
“Grijstinten. Ze zijn ongemakkelijk”, zo vervolgde Van Gijssel. “En je kunt er ook eenvoudig in doorslaan. Maar is er een les uit te trekken voor ons? Misschien vinden we die bij Etty Hillesum, een jonge joodse vrouw die omkwam in de oorlog en net als Anne Frank een dagboek achterliet. Ze vertelt daarin dat haar joodse vrienden ziedend waren op de Duitse soldaten die hun vrijheid inperkten. Ze riep haar vrienden tot de orde, wees op verdraagzaamheid en zei: zoek het kwaad eerst in jezelf. Ik citeer: ‘dat ieder van ons inkeert in zichzelf en uitroeit en vernietigt al datgene, waarvoor hij meent anderen te moeten vernietigen’. Want, zei ze: ‘laten we ervan doordrongen zijn dat ieder atoompje haat dat wij aan deze wereld toevoegen haar onherbergzamer maakt dan ze al is”, aldus de wethouder. “Als wij zo dadelijk stil zijn en denken aan al die mensen die stierven voor onze vrijheid, laten we ons dan ook warmen aan de opdracht van Etty Hillesum: ‘Men moet de voorraad liefde op deze aarde helpen te vergroten’. Want liefde en verdraagzaamheid, lieve mensen, die heeft onze tijd erg nodig.”

‘Vrijheid vertelt’
De herdenking werd gehouden voor de burgers en militairen van het Koninkrijk der Nederlanden, die waar ook ter wereld zijn omgekomen of vermoord sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in oorlogssituaties maar ook bij vredesoperaties. De bijeenkomst had een algemeen karakter met als thema ‘Vrijheid vertelt: opmaat naar 80 jaar vrijheid’. Een ieder had bij binnenkomst de gelegenheid om een herdenkingskaarsje aan te steken of een vredesboodschap te schrijven.
Met het jaarthema ‘Vrijheid vertelt: opmaat naar 80 jaar vrijheid’ vraagt het Nationaal Comité in het jaar dat in september de lustrumviering van tachtig jaar vrijheid van start gaat, aandacht voor de littekens die de Tweede Wereldoorlog achterliet en die nog steeds zichtbaar zijn. “Heel direct in families die dierbaren hebben verloren die zijn vermoord tijdens de Holocaust of zijn omgekomen door het oorlogsgeweld in Nederland en in Nederlands-Indië/Indonesië”, aldus voorzitter Marijn Dijkman van Stichting 4-5 mei Commissie Ruurlo.

Gedicht
Tijdens de herdenkingsbijeenkomst zorgden Gerard Wesselink op piano en Rini van Dijkhuizen op viool voor twee muzikale intermezzo’s (Sonatine opus 137 nr. 1 andante van Schubert en The Broken Melody van Auguste van Biene), las Ellis te Winkel het gedicht ‘Dodenherdenking’ voor en vertelde Christine Scholten over haar jeugdervaringen uit de periode 1940-1945. Dominee Anneke de Hoop sloot de bijeenkomst af met een medidatie.

Stille tocht
Aansluitend aan de herdenkingsbijeenkomst vond vanaf het Kerkplein een stille tocht plaats naar het monument op ‘t Rikkelder. De stoet werd voorafgegaan door de Koninklijke Muziekvereniging Sophia’s Lust. Na het taptoe signaal werd exact om acht uur twee minuten stilte in acht genomen waarna het Wilhelmus werd gezongen. Onder koraalmuziek legde wethouder Van Gijssel namens de gemeente Berkelland als eerste een krans bij het monument gevolgd door diverse vertegenwoordigers van organisaties zoals onder meer Stichting 4-5 mei Commissie Ruurlo, de Raad van Kerken Ruurlo-Barchem, Oranjevereniging Ruurlo, Stichting Veteranen Platform Berkelland, Stichting Scholenproject Westerbork Ruurlo, kinderen van de vier Ruurlose basisscholen en enkele Oekraïners die in Ruurlo wonen. Dit alles met ondersteuning van leden van de scoutinggeroep Graaf Otto uit Lochem.