Projectleider Menno Dimitri Ouderkerk bij een van de pronkstukken van het Brandweermuseum, de Ahrens-Fox. Foto: Rob Weeber
Projectleider Menno Dimitri Ouderkerk bij een van de pronkstukken van het Brandweermuseum, de Ahrens-Fox. Foto: Rob Weeber

Bidbook voor Brandweermuseum

Cultuur Borculo

BORCULO – Het Brandweermuseum is sinds 1977 in een voormalige basisschool aan de Hofstraat gevestigd. In dat grote, nog oorspronkelijke en ietwat onpraktische gebouw staat een (te) omvangrijke, unieke collectie uitgestald met een belangrijke nationale cultuurhistorische waarde. Het museum is een belangrijke (toeristische) trekpleister voor de stad, maar tijden veranderen en de vraag van bestuur en vrijwilligers was of het museum in de huidige opzet voldoende toekomstbestendig is.

Door Rob Weeber

Uiteindelijk werd ingezien dat de huidige opzet en werkwijze van het museum onvoldoende aansluit bij de zich snel veranderende samenleving. Kortweg komt het erop neer dat de collectie ‘een betere en meer eigentijdse representatie verdient’, aldus de verklaring in het onlangs tot stand gekomen bidbook. Als projectleider voor de toekomstige vernieuwing van het museum werd Menno Dimitri Ouderkerk aangesteld, kunstenaar en docent aan het Assink lyceum. “Ik was al met een project op school gestart met als doel het opleuken van het Brandweermuseum. Daaruit volgde begin 2020 een gesprek met het bestuur, de vrijwilligers van het museum en de gemeente. Uiteindelijk resulteerde dat in het bidbook, zeg maar de visie op het Brandweermuseum 2.0. De participatie van de gemeente past in haar doelstelling om een nieuwe visie op de toekomst van het totale museumaanbod in Berkelland te ontwikkelen.”

Uit de gesprekken kwam een nieuwe missie en visie naar voren, ‘kennis vergroten over de functie van de brandweer in de samenleving en mensen bewust maken van het gevaar van brand door te vertellen en te leren over de historie van brandbestrijding op een verantwoorde en levendige manier.’ Maar alleen de uitvoering van die nieuwe missie en visie zou niet voldoende zijn. “Eigenlijk troffen we met elkaar een stilstandssituatie aan. Om die weer nieuwe leven in te blazen, hebben we breed gekeken”, legt Ouderkerk uit. “Dit betrof niet alleen de collectie, maar ook het gebouw en de organisatie.”

Het huidige, vrijwillige stichtingsbestuur wordt in de plannen vervangen door een professioneel aangestuurde uitvoerende en toezichthoudende organisatie, compleet met raad van toezicht en een conservator. Deze laatste wordt verantwoordelijk voor de collectie, inclusief categorisering. Daarbinnen worden werkgroepen aangesteld voor zaken als pr en techniek. De vrijwilligers blijven echter nodig. Er is (nog) onvoldoende financiële ruimte om hen als betaalde krachten in te zetten.

De collectie zal ondergeschikt gemaakt worden aan ‘het verhaal over het museum’. Indien er objecten zijn die niet in dat verhaal passen, dan worden die aan het zicht onttrokken of in het uiterste geval zelfs ontzameld. “Het is niets bijzonders voor een museum om een opslag te hebben. Dat wil niet zeggen dat er geen belangstelling meer is voor de betreffende voorwerpen. Soms keren ze terug in tijdelijk exposities.” Ook het gebouw is toe aan een opknapbeurt. “De locatie van het gebouw is goud waard, maar aan de indeling schort nog wel het een en ander. We willen de collectie in vier periodes gaan indelen, gerekend vanaf het ontstaan van de burgerbrandweer in 1650. De indeling van het gebouw moet hiermee rekening gaan houden. Ook hebben we een fraaie werkplaats waar de vrijwilligers de collectie onderhouden. Deze mag best zichtbaar voor het publiek worden.”

De verwachting voor totale realisatie van de plannen bedraagt zo’n twee jaar. Nu de plannen gemaakt zijn, betreft de volgende fase de positionering van de collectie. Als laatste komt dan het gebouw aan de beurt. Belangrijk is wel dat het museum bij een verbouwing zo kort mogelijk dicht gaat.

In een reactie laat de gemeente weten inderdaad te werken aan een nieuwe Museumvisie. ‘Dit is een participatietraject waarbij wij heel nadrukkelijk in samenspraak met de musea een visie op de toekomst van de museale omgeving van Berkelland formuleren. De insteek is: we zijn samen verantwoordelijk voor de museale omgeving. We hebben een gemeenschappelijk belang en een gezamenlijk doel, met ieder een andere rol om dat doel ook te verwezenlijken. Dat zijn we nu met elkaar aan het uitzoeken. Als de visie klaar is, volgt een uitvoeringsprogramma met concrete plannen.’ Wethouder Wormgoor is bijzonder verheugd dat het Brandweermuseum naast de gemeenschappelijke visie zelf ook inzoomt op de eigen rol als individueel museum.

Ook vanuit de vrijwilligers is er een positieve reactie op het initiatief van het Brandweermuseum. “Als vrijwilliger van het museum vind ik het belangrijk dat er een plan voor de toekomst is. Het museum is op dit moment een ‘stil’ museum, hoewel er wel acties zijn ondernomen in de afgelopen jaren. Het mooie van het bidbook is dat het een tastbare en constructieve leidraad voor de toekomst is, waarin ook de plannen die bij de koffietafel ontstaan zijn, worden meegenomen“, aldus een van de vrijwilligers.