Berkelland wil leren van andere beleidsmakers
Wethouders en ambtenaren op studiereis naar Friesland
Door Rob Stevens
BERKELLAND - Het is de kwestie die de Achterhoekse beleidsmakers misschien wel het meest bezig houdt: de demografische ontwikkelingen. En de gevolgen daarvan. Om het jaar verschijnt de 'Voortgangsrapportage Demografische Ontwikkelingen' waarin de laatste stand van zaken wordt belicht. Ook in Berkelland. Er is sprake van vergrijzing, ontgroening en een afname van de beroepsbevolking. Een ontwikkeling die sinds de gemeentelijke herindeling in 2005 al gaande is en die van invloed is op nagenoeg alle beleidsterreinen.
Demografische ontwikkelingen hebben gevolgen voor beleidsterreinen als wonen, zorg, onderwijs, voorzieningen en de arbeidsmarkt. De inzet van gemeentelijk beleid is Berkelland ook in de toekomst leefbaar en vitaal te houden. Daarom is het volgens wethouder Patricia Hoytink goed om te kijken hoe in andere regio's met deze problematiek wordt omgegaan. Begin februari gaat daarom een bus vol wethouders en ambtenaren op werkbezoek naar Friesland. Om daar een aantal gemeentelijke projecten te bezoeken die pogen de vitaliteit en leefbaarheid van gemeenten in stand te houden, ondanks vergelijkbare demografische ontwikkelingen zoals deze hier ook gaande zijn. Er wordt onder andere een bezoek gebracht aan een project met 'tiny houses' en een voormalige melkfabriek die een heel andere bestemming heeft gekregen.
De nieuwe voortgangsrapportage geeft een overzicht van de laatste ontwikkelingen en prognoses wat betreft bevolkingsaantallen, de bevolkingssamenstelling en de huishoudensaantallen. Enkele voorspellingen. Het aantal inwoners in Berkelland zal met circa zesduizend dalen van ongeveer 44.000 in 2018 naar 38.000 in 2040. De samenstelling van huishoudens zal veranderen. Er zullen, ook door de vergrijzing, meer eenpersoonshuishoudens bijkomen. Steeds meer ouderen komen alleen te wonen na het overlijden van hun levenspartners. De verwachting is dat het aantal eenpersoonshuishoudens in de gemeente Berkelland ten opzichte van 2020 met 10% groeit naar 39% in 2040. Het aantal meerpersoonshuishoudens zal tegelijkertijd dalen. In 2040 zullen er circa 1.100 minder huishoudens zijn.
Ook de samenstelling van de bevolking verandert. Berkelland 'ontgroent' en 'vergrijst'. Er is sprake van een sterke afname van het aantal 0-19 jarigen. Tussen 2005 en 2018 nam de groep 0-5 jarigen al met ruim 1.000 af. De verwachting is dat in 2030 in de grote kernen in Berkelland 62 klaslokalen leeg staan. Ook is er sprake van een daling van de beroepsbevolking. De groep mensen van 65 jaar en ouder groeit juist. Tussen 2005 en 2018 is deze groep al met maar liefst 48% (ruim 3.400 mensen) toegenomen. In 2040 is ruim één op de drie inwoners 65 jaar en ouder. Dat heeft gevolgen voor de beroepsbevolking.
Beleidsmatig zijn deze demografische ontwikkelingen vertaald naar een zestal kernopgaven met diverse actiepunten. Hoe organiseren we de zorg voor onze oudere? Hoe houden we een goede (maatschappelijke) voorzieningenstructuur in stand met aantrekkelijke dorpscentra? Hoe stemmen we de woningvoorraad af op de veranderende bevolkingssamenstelling? Hoe zorgen we voor een aantrekkelijk landelijk gebied met een goed evenwicht tussen natuur, landbouw en recreatie? Hoe houden we de verenigingsstructuur in stand? En hoe creëren we een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor bedrijven met een dusdanige afstemming met het onderwijs zodat in de toekomstige arbeidsvraag kan worden voorzien?
Een en ander vergt een lappendeken aan maatregelen en activiteiten. Selectief een aantal voorbeelden. Het aanbod van opleidingen in de zorg wordt gestimuleerd. En om de effectiviteit in de zorg te verhogen wordt waar mogelijk gebruik gemaakt van innovaties. Leegstand wordt aangepakt, winkelcentra worden compacter en gerevitaliseerd. De woningvoorraad wordt toekomstbestendig gemaakt. Ouderen hebben behoefte aan een ander type woning dan jongeren. Een goede aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt is van belang. Achterhoekse ondernemers, overheden en maatschappelijke organisaties bundelen hun krachten in 'SmartHub Achterhoek'. In heel Nederland promoten ze stages, afstudeeropdrachten en startersfuncties voor jong hoger opgeleid talent.