'Wie hard blaast, zal nooit verwaaien'
GEESTEREN - 'Wie hard blaast, zal nooit verwaaien'. Deze fictieve titel verwijst met een flinke knipoog naar de jubilea die elkaar blijven opvolgen bij Muziekvereniging Amicitia uit Geesteren. De muzikale 'harmoniedame' uit 1893 bestaat dit jaar 125 jaar. En dus worden er allerlei bijzondere activiteiten georganiseerd waarmee de vereniging laat zien de tijdspanne naar het heden moeiteloos te hebben overbrugd. Het vieren van een jubileum kan echter niet zonder de terugblik naar wat is geweest. Daarom is er op zaterdagavond 29 september een speciale filmavond die een van de opmerkelijkste activiteiten uit de voorbije jaren terughaalt, het openluchtspel tijdens het 100-jarig bestaan in 1993. In een serie artikelen biedt Achterhoek Nieuws samen met de hoofdrolspelers van toen een unieke en exclusieve inkijk in het wordingsproces van dit toneelspektakel, bedoeld als een soort voorpremière van de film. Vandaag deel 1 met een algemene terugblik op de voorbereidingen. Aan tafel zitten Gerrit Klein Kranenbarg, Jolanda Arentsen, Gerrit Kers en Eria ter Maat.
Door Rob Weeber
Het idee voor een openluchtspel was al een paar jaar voor het 100-jarig jubileum ontstaan bij Gerrit Klein Kranenbarg, de toenmalige voorzitter en werd mee opgepakt door Jolanda Arentsen, Ap Bisperink en Jan Denkers. Klein Kranenbarg herinnert zich nog de gesprekken van toen. "We hadden Jan Denkers al eens in 1991 gevraagd om wat teksten te schrijven over de muziek in ons dorp. Toen al leefde het idee voor een openluchtspel of revue. In 1992, een jaar voor het jubileum, hadden we een bestuursvergadering waarop we definitief het besluit namen voor of een openluchtspel of een revue in het jubileumjaar 1993. We bestonden toen 100 jaar en dat was een behoorlijke mijlpaal. Een definitieve keuze voor openluchtspel of revue hadden we echter nog niet gemaakt. Die kwam van Gerrit Kers, de regisseur. Hij had al veel ervaring als regisseur van de revues met Jong Gelre Borculo/Geesteren en we besloten hem te vragen om ons te helpen. Hij prefereerde het openluchtspel met muziek, dans, toneel en zang. Revues immers waren er al genoeg. Jan Denkers, zijn vader was een van de oprichters van Amicitia, vroegen we als schrijver voor de teksten. Jan had destijds een column in het Achterhoek Nieuws " 't Heuksken van Hendrik Jan", een zeer populaire column waarvan de verhaaltjes ook in boekvorm zijn uitgegeven. De plaats van handeling werd de Sprakelberg, de plek in het bos waar Amicitia in 1893 begon. Dat was ver genoeg van de dorpskern om de inwoners niet de stuipen op het lijft te jagen. Daar stonden destijds nog het Möllnhuuske met de Stenderkastmolen. Later kreeg de scouting haar onderkomen daar. Het openluchtspel was geheel in het dialect en kreeg de titel mee. Ieder huishouden heeft vooraf een formulier in de bus gehad met de vraag of ze mee wilden werken aan het tot stand komen van de voorstelling. Uiteindelijk hebben 130 man meegewerkt. Het enthousiasme binnen het dorp was ongemeen groot."
De voorstelling gaf in drie tijdsblokken een terugblik op de geschiedenis van de muziekvereniging, 1900 tot 1950, 1950 tot 1970 en 1970 tot 1993. Toch moet het niet als een "geschiedenisboek" worden gezien, aldus Jan Denkers in zijn bericht in het jubileumboekje van toen. Het eerste deel beschrijft volgens hem "…de tijd van honderd jaar geleden, toen een aantal moderne (!) jongeren de moed hadden hun ouders te trotseren en een muziekvereniging oprichtten". In het volgende deel "..zien we Amicitia zich langzamerhand ontwikkelen tot een vereniging die de waardering wegdraagt van iedereen die in Geesteren woont" en in het derde deel "…zien we hoe de vereniging is gegroeid tot een niet weg te denken onderdeel van de Geesterse gemeenschap." Denkers wenste tenslotte iedereen een 'genotvolle avond'. Speciaal voor het evenement is zelfs het al bestaande verenigingsliedje uit 1953 (60-jarig bestaan) uitgebreid. De tekst, op melodie van 'Officer of the day March', begint met:
"In achttienhonderddrieënnegentig kwamen er een paar bij elkaar
om de eerste stoot te geven voor een harmonie of fanfaar…"
Gerrit Kers had het als regisseur niet altijd makkelijk. Hij moest streng naar iedereen zijn om op tijd te beginnen en moest het tot op de generale repetitie zonder geluid doen. "Toen ik ja had gezegd tegen de vraag om in Geesteren de regie op me te nemen, had ik dat jaar twee voorstellingen, een in Borculo met Jong Gelre en een in Geesteren. De leden van Amicitia hadden geen enkele toneelervaring en ook logistiek gezien was het een hele uitdaging. Iedereen moest op zijn eigen kleding letten bijvoorbeeld. Veel daarvan was in bruikleen afgegeven door de inwoners en moest absoluut weer terug na afloop van de voorstelling. We begonnen in april met de eerste repetities, eerst in de manage aan de Oude Diepenheimseweg en daarna buiten. Het decor werd gemaakt in de leegstaande schuur van Bertus Hesselink. Er zijn vier gebouwen nagemaakt van dik karton, overeenkomend met de scènelocaties tijdens de uitvoering. Het waren een boerderij, Café Baan, de kerktoren en het huis van de kapper. Vooral de kerktoren was met zijn 15 meter hoogte een enorme prestatie. Deze toren representeerde de stem die het publiek door de voorstelling heen loodste. Onder meer werd de tijd in dichtvorm doorgegeven. Gerrie Klein Kranenbarg tekende voor die rol. Van het decor zijn alleen de kerktoren en de boerderij bewaard gebleven. Lastig was dat er pas op de generale repetitie geluid was. Maar toen we eindelijk geluid hadden, klopte er niets van en moest alles en iedereen weer verplaatst worden. Sowieso mag je respect voor de spelers hebben. Het terrein aan de Sprakelberg was niet heel groot en kon precies de decorstukken en de twee tribunes herbergen. Dat betekende dat de spelers door het achterliggende bos moesten lopen om van kleding en scène te wisselen. De blokhut van de scouting was zo'n omkleedlocatie en lag best op afstand van het toneel. Het publiek mocht er natuurlijk niets van zien. Uiteindelijk hebben we met z'n allen een fantastische prestatie neergezet waar na 25 jaar nog steeds over wordt gepraat."
Ongeveer 2500 mensen hebben destijds de voorstelling bezocht, een ongekend succes. De ziekenomroep heeft er destijds een film van gemaakt die later als video aan de inwoners is verkocht. De meeste hebben de voorstelling dus gezien. Toch heeft het bestuur gemeend een compilatie van de film te moeten maken als een soort terugblik aan dat bijzondere jubileumevent. De film behelst zowel de voorbereidingen van toen als de voorstelling zelf en duur in totaal 1 uur en 20 minuten. Het is ook een beetje een hommage aan alle betrokkenen van toen. Iedereen die in de film geïnteresseerd is, is van harte welkom op zaterdagavond 29 september om 19.30 bij Café Baan, Dorpstraat 6, Geesteren. De toegang is gratis.