Boerderij de Ruiterskamp, met op de voorgrond Opoe Gerritje Izaks-Hasselo en op de achtergrond: Hanna Izaks, een zus van opa; daarachter in de deuropening opa’s moeder, Egberdina Grooters. Foto: privé-archief Derk Willem Izaks

Boerderij de Ruiterskamp, met op de voorgrond Opoe Gerritje Izaks-Hasselo en op de achtergrond: Hanna Izaks, een zus van opa; daarachter in de deuropening opa’s moeder, Egberdina Grooters. Foto: privé-archief Derk Willem Izaks

Kroniek van de familie Izaks

Algemeen

EIBERGEN - Recent verscheen het boek ‘Vier eeuwen Izaks, 1600-2000’, geschreven door Derk Willem Izaks (IV). De voormalige organisatieadviseur uit Den Haag stamt uit de Bredevoortse/Eibergse familie Izaks en besloot tijdens een twee jaar durende coronaquarantaine in zijn tweede huis op Bali tot een onderzoek naar zijn voorvaderen.

Door Rob Weeber

Hij had al eerder een boek geschreven en had ook wel iets met geschiedenis. “Ik vond het ook belangrijk voor mijn twee kleinzoons. In ieder geval wilde ik er zeker van zijn dat ze later, als ik er niet meer ben, nooit spijt zouden krijgen dat ze er niet naar gevraagd hebben”, bekent Izaks. Gekozen is ook voor een wat aparte verteltrant, het verhaal wordt aan mijn kleinkinderen verteld waarbij ze tussendoor vragen stellen.”

Huursoldaat
De stamboom gaat terug tot Pieter Isaacs (1701-<1748). Hij kwam uit Bredevoort en was huursoldaat in het Staatse leger. Ook zijn zoon Derk Willem en diens zoon Harmen Jan Izaks waren huursoldaten in het Staatse leger. Harm Jan vocht in de slag bij Neerwinden (1793). “Ik zie deze Derk Willem (1736-1801) als mijn stamvader. Hij was een taaie rakker, overleefde oorlogen, ziektes en zijn zoon en werd 65 jaar. Ik noem hem Derk Willem de Eerste. Ikzelf ben de vierde Derk Willem en geboren in 1944 in Den Haag.” De Eibergse tak ontstaat met de zoon van Harm Jan, Andries Izaks (1785-1860). Hij woonde met zijn moeder in Winterswijk. Na aanvankelijk ‘kledermaker’ te zijn geweest in Groenlo en Winterswijk, vertrekt hij naar Eibergen waar hij in 1816 tegen een jaarwedde van 180 gulden als veldwachter wordt aangesteld. Zijn gebied wordt onder meer de buurtschap Mallem.

 Zij lieten in 1912 boerderij de Ruiterskamp bouwen

Gerechtsdienaar
De vertakkingen naar andere plaatsen beginnen bij genoemde Andries. Zijn zoon Jan Frits uit zijn eerste huwelijk met Anna Tholen werd in Tiel als gerechtsdienaar aangesteld. Na Anna’s dood hertrouwde Andries met Gerritje Wensink uit Neede en via hun zoon Derk Willem de Tweede (1825-1860) ontstond de rechte, Eibergse lijn naar de schrijver Derk Willem Izaks (de Vierde). Andere broers van Derk Willem de Tweede vertakten de lijn Izaks verder in Eibergen, Neede en Twente. De directe lijn naar de schrijver gaat verder via Stoffer Izaks en Derk Willem de Derde. Zij lieten in 1912 boerderij de Ruiterskamp bouwen, gelegen aan de Berkel in de buurtschap Mallem. De vraag was hoe ze aan dat geld kwamen. “Hoogstwaarschijnlijk was de grond al door veldwachter Andries Izaks verworven”, verklaart Izaks. “Aanwijzingen daarvoor kreeg ik via publicaties van de bekende geschiedschrijver en timmerman Hendrik Odink, een verre oom van mij via moederskant. Bovendien zei mijn vader mij al eens dat de familie reeds grond had op die plek.”

Boer
Wie de stamboom bekijkt, ziet dat Izaks, net zoals zijn vader Herman Izaks, feitelijk stamhouder van de familie is. Normaliter had hij dus boer geworden op de Ruiterskamp. “Mijn vader kon al goed leren en kreeg een extra jaar op de lagere school. Toen kwam de heer Prakke van de KTV (textielfabriek) naar mijn opa en zei dat Herman maar op kantoor moest komen.”

Ik herinner
me de vrijheid
die we hadden
met vissen,
varen en
zwemmen in
de Berkel

“In 1939 moest hij in dienst en kwam op Ypenburg (Den Haag) terecht en daar is hij toen gebleven. Hij trouwde met Gerda Odink. Zij woonde in Den Haag, maar haar ouders kwamen uit Eibergen. Tijdens de vakanties gingen we vaak naar de boerderij, vanuit Arnhem met de Gelderse Tramwegen naar Eibergen. We stopten bij wat nu garage Grooters is en werden door oom Stoffer opgehaald. De koffers gingen in de kruiwagen. Ik herinner me de vrijheid die we hadden met vissen, varen en zwemmen in de Berkel. Ik speelde ook met Freek, de zoon van de naastgelegen boerderij Groot-Obbink. Zij hadden een ‘naoberschapsrelatie’ met oom Stoffer. Er woonden op de Ruiterskamp toen drie generaties, waaronder mijn overgrootmoeder Egberdina Grooters. Zij overleed in 1954 op 94-jarige leeftijd.”

Zwarte schaap
Tijdens de zoektocht naar zijn familie kwam Izaks meerdere leden tegen die er op een of andere manier bovenuit sprongen. ”Mijn neef Wim Izaks woonde op de boerderij en was kunstschilder en liet na zijn dood (zelfdoding) in 1989 circa 1200 schilderijen en tekeningen na.” Izaks vond ook een ‘zwart schaap’ met de naam Izaks, komende uit de tak die naar Tiel ging. Willem Gerard Izaks (1851-1903) overleed in Veenhuizen (Drenthe), de locatie waar vroeger landlopers en zwervers naartoe werden gebracht. “Waarom weet niemand. Waarschijnlijk had hij een slechte jeugd gehad.”

Oorlogsmisdadiger
Op een van de laatste dagen van de oorlog werden in Enschede acht verzetsmensen geëxecuteerd, verraden door Carl Ludwig Huschka, een zogenaamde ‘V-Mann’, een vertrouwenspersoon die zich in het verzet had genesteld. Huschka echter had een maatje, ene J.A. Izaks, half Joods. “Ik heb getwijfeld of ik hem in mijn boek moest meenemen, maar na onderzoek bleek gelukkig dat het geen familie is. Zijn familie is in Sobibor vermoord, maar hij werkte voor de Duitse inlichtingendienst. Saillant detail is dat ik hem later op het Joods Nationaal Monument voor oorlogsslachtoffers tegenkwam. Naspeuringen bij het Nationaal Archief leerden inderdaad dat hij geen slachtoffer was, maar ‘dader’. Ik heb toen een brief geschreven en daarin mijn argumenten voor verwijdering gedeeld. Gelukkig is later zijn naam van het monument verwijderd. Overigens, hoewel Izaks ook een Joodse naam is, hebben wij geen Joodse nazaten in de familie.”

Het boek ‘Vier eeuwen Izaks, 1600-2000’ is te verkrijgen bij boekhandel Gellekink, J.W. Hagemanstraat 16, Eibergen.

 Opoe Izaks melkt de koeien. Foto: privé-archief Derk Willem Izaks
Grootouders Izaks, met rechts daarnaast grootouders Odink. Foto: privé-archief Derk Willem Izaks
Derk Willem Izaks. Foto: PR

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant