Katholiek Ruurlo kan al 150 jaar naar de Sint Willibrorduskerk

Vordense baron betaalde voor gebouw van bekende architect Cuypers

Door Jan Hendriksen

RUURLO - De trots van de katholieke gemeenschap van Ruurlo viert eind dit jaar zijn 150ste verjaardag. Op 23 december 1871 werd de Sint Willibrordkerk ingewijd. In aanloop naar die ‘officiële’ verjaardag verschijnt op 22 augustus het boek ‘Sint Willibrorduskerk Ruurlo 150 jaar’. Daarvoor zijn parochianen Wim Huitink, Leo Besselink en Jos Schooltink de archieven ingedoken. Namens Geloofsgemeenschap H. Willibrord Ruurlo, die deel uitmaakt van de regionale parochie HH Twaalf Apostelen, hebben ze een lijvig boekwerk samengesteld over de geschiedenis van de kerk.

“Na een periode van ‘onderduiken’ was het een verademing om een eigen godshuis te hebben. Een gebouw waar je vreugde en verdriet kunt delen, waar je je verbonden voelt met God en de gemeenschap”, zo begint het voorwoord van het boek. De rooms-katholieke geloofsgemeenschap in Ruurlo bestond al in de Middeleeuwen maar werd bij de Reformatie gedwongen om hun kerk in het centrum van het dorp (Dorpskerk) af te staan en hun zondagsplichten elders te vervullen.

Rijke historie
In 1801 werd de Sint Willibrordus parochie heropgericht. Maar het duurde nog vele jaren voor er weer een eigen kerkgebouw was. Dat was uiteindelijk te danken aan Th.J.M.H. Baron van Dorth tot Medler van Huize Medler uit Vorden, die in 1868 een bedrag beschikbaar stelde voor de bouw van een kerk in Ruurlo. De bouwmeester was de bekende architect P.J.H. Cuypers en op 23 december 1871 werd de kerk ingewijd.
Wim Huitink, Leo Besselink en Jos Schooltink nemen in het 72 pagina’s tellende jubileumboek de lezers mee door de rijke historie door woord en beeld op een prettige wijze af te wisselen, met veel anekdotes. In de Lage Landen kwam het christendom pas na de achtste eeuw tot ontwikkeling en in de elfde eeuw ontstonden de eerste parochies. Het Kerspel Roderlo wordt al vroeg genoemd in de geschiedenis.

Groene boekje
Wim Huitink schreef in het verleden vele redactionele artikelen voor het groene boekje, het parochieblad van de voormalige parochie Sint Willibrordus. Hij verzamelde historische anekdotes over het parochieleven, wetenswaardigheden over de kerk(muziek) en andere interessante weetjes voor z’n medeparochianen en gebruikte deze de afgelopen twee jaar bij de samenstelling van het boek. Leo Besselink was archivaris en secretaris bij Historische Vereniging Old Reurle. Hij heeft een grote kennis op het gebied van de historie van Ruurlo. Jos Schooltink heeft vele jaren de functie van secretaris van de locatieraad vervuld en is de ‘kerkfotograaf’ van de Willibrorduskerk. De foto’s in het boek zijn dan ook voor een groot deel van zijn hand.
“Onze intentie was allereerst te schetsen hoe het kerkelijk leven in ons land is ontstaan en hoe vervolgens onze parochiegemeenschap door de tijden heen is gevormd en hoe die zich in stand heeft weten te houden tot op de dag van vandaag. En daar zijn we ons inziens in geslaagd”, zegt Wim Huitink die als hoofdredacteur en coördinator van het boek optrad.

Adel
Het was vooral de Gelderse adel die, als volgeling van de kerk van Rome en zeer verwant aan Petrus Canisius (contrareformant) zo tussen 1855 en 1900 in de Achterhoek veel nieuwe kerkgebouwen heeft gefinancierd. Zo ook in Ruurlo waar bij testament van Th.J.M.H. baron van Dorth tot Medler een legaat werd toegewezen om een nieuwe kerk te bouwen. Eind 1871 worden kerk en pastorie tijdens de ambtsperiode van pastoor J.H. van Langen opgeleverd. Op 23 december 1871 werd het gebouw voorlopig ingewijd maar de eigenlijke consacratie van de kerk vond pas plaats op 23 september 1884, bijna dertien jaar nadien.
Wim Huitink: “Waarom dat zolang heeft geduurd is ons onbekend. Een reden zou kunnen zijn dat na de heroprichting van de parochie in 1801, zij nog een aantal jaren organiek verbonden bleef met de parochie Kranenburg die op haar toerbeurt weer werd aangestuurd door het kapittel Zutphen, waaronder Ruurlo en Kranenburg ressorteerden. Wij mogen overigens Baron van Dorth tot Medler eigenlijk postuum wel op onze blote knietjes danken voor zijn sympathieke daad die hij in de negentiende eeuw verrichtte. Wij kunnen niet anders dan trots zijn op zo’n mooi en rijk bezit als deze Cuypers kerk, ook al is daar in de loop der tijd wel ’t één ander aan is veranderd.”

Verbouwing
In 1937 werd een begin gemaakt met een ingrijpende verbouwing en restauratie van de kerk waarbij er zijbeuken links en rechts werden aangebracht en waarbij ook nieuwe kruiswegstaties werden gerealiseerd. Uit deze tijd stammen ook de glas-in-loodramen in de kerk en in het portaal die allen afkomstig zijn uit Kevelaer (D.). Dat laatste geldt ook voor de kruiswegstaties. Midden jaren zestig werd het gehele hoofdaltaar inclusief een prachtig drieluik verwijderd en vervangen door een geheel nieuw modern altaar in steen.
In bovengeschetste periode vond er in de kerk als het ware een beeldenstorm plaats. Muurschilderingen werden bedekt met een laag lichtgekleurde verf. De polychromie, voor zover nog aanwezig, verdween vrijwel geheel. Een gedeelde dat bewaard is gebleven in een ruimte in de kerktoren geeft een indruk van de kleuren die de kerk ooit inwendig had. Wel schrijnend voor hen die de neogotische bouwstijl van Pierre Cuypers in al zijn facetten zo waardeerden. Ook diverse beelden verdwenen evenals de communiebanken vóór in de kerk. Verder werden de kruiswegstaties weggehaald maar in 1983 werden deze op initiatief van oud-pastoor H.J. Veer weer opgehangen nadat zij waren gerestaureerd door frater Fennis van de Leo Stichting in Borculo.

Toekomst
Hoe de toekomst van de Sint Willibrorduskerk er uitziet is ongewis. Voor het werven van fondsen tot behoud van de kerk werd vijf jaar geleden de Stichting Behoud Willibrorduskerk Ruurlo opgericht. “Want dat de kerk wordt onttrokken aan de erediensten is op (lange) termijn te verwachten”, zo verwacht voorzitter Lilian Becks van de Locatieraad van de H. Willibrord Ruurlo.

Te koop
Het boek ‘Sint Willibrorduskerk Ruurlo 150 jaar’ is bij voorinschrijving tot 31 juli voor tien euro te bestellen via het e-mailadres info@willibrorduskerkruurlo.nl. Na de presentatie, die op zondag 22 augustus na afloop van een gebedsviering (aanvang 10.00 uur) wordt gehouden, kost het boek 12,50 euro.

De terugkeer van het rozetraam in het priesterkoor

De samenstellers van het boek ‘Sint Willibrorduskerk Ruurlo 150 jaar’ kwamen tijdens hun speurwerk in de archieven tot de conclusie dat het prachtige rozetraam in het priesterkoor van de kerk niet bij een verbouwing van de kerk in 1937 achter het metselwerk is verdwenen maar pas in de jaren vijftig van de vorige eeuw. Dat kwam omdat pastoor A.M. van Soest zich nogal stoorde aan het zonlicht dat ‘s ochtends tijdens de heilig mis door dat raam binnenviel. “Hij stond met zijn gezicht richting het raam en met de rug naar de parochianen die in de kerk zaten tijdens de missen. Het felle zonlicht in zijn gezicht ergerde hem dermate dat hij het raam liet dichtmetselen”, zo herinnert Wim Huitink (89) zich nog goed. Hij kan het weten.“Ik was in die jaren als jonge jongen vaak misdienaar bij die vroege missen van pastoor Van Soest.”
De wens om dit raam terug te zien nam later bij de parochianen dermate grote vormen aan dat in april 2007 begonnen werd met het uithakken van de buitenmuur in het priesterkoor. Hierbij kwam het glas-in-loodraam, dat zich tussen binnen- en buitenmuur bevindt, weer voor de dag. Het was grotendeels intact, maar de hoofden van Christus, Maria en Jozef ontbraken. Ook de hoofden van symboolgestalten van de vier evangelisten waren er niet meer. Onder leiding van een deskundige glazenierster uit Vorden werd in haar atelier het geheel gerestaureerd. De parochianen waren na de restauratie zeer enthousiast en aangenaam verrast om het mooie rozetraam weer in zijn volle glorie te kunnen bewonderen.

Meest geliefde pastoor

De Sint Willibrordusparochie Ruurlo telde vanaf 1804 tal van pastoors tot de parochie in 2000 opging in het tijdelijke parochieverband Graafschap-Zutphen en in 2010 in de regionale parochie HH Twaalf Apostelen. De laatste en een van de meest geliefde en markante herders was pastoor J. Lamers die op respectabele leeftijd met emeritaat ging. Hij was een uiterst sympathieke man, klein van stuk maar langs ‘s Heeren wegen zoevend in een grote auto met naast zich een grote hond, Hij overleed in 2015 op 86-jarige leeftijd en werd naar eigen wens op het kerkhof in Ruurlo bijgezet in het daar aanwezige priestergraf. Een karakteristieke uitspraak van hem, ontleend aan het gedachtenisprentje na zijn overlijden luidt: “Als jager zie ik meer in schietgebedjes dan in ellenlange gebeden want ik heb nu eenmaal geen ziteelt en van retraites krijg ik het Spaans benauwd.”