Leerlingen zeer geboeid door gastles WOII

In kader van Westerbork Scholenproject Ruurlo

RUURLO – Het Westerbork Scholenproject Ruurlo (WSPR) is voor de zeventiende keer van start gegaan voor de hoogste groepen van de basisscholen. Eind maart brachten de leerlingen al een bezoek aan de voormalige synagoge en de Turkse moskee in Lochem. Vorige week kregen ze een speciale les van een gastspreker over de Tweede Wereldoorlog die verbonden is aan het Landelijk Steunpunt Gastsprekers WO II-Heden.

Op de Kerst Zwartschool was Rob Waaker (Amsterdam 1939) een van de gastsprekers. Waaker vertelde dat hij in 1943, als enig kind in het Joodse gezin, van zijn ouders werd gescheiden en ondergebracht wred bij de familie Verwoerd, ook in Amsterdam, die hem zeer liefdevol opvingen. De familie Verwoerd speelde een actieve rol in het verzet, werd opgepakt en vader en zoon Verwoerd werden na enkele dagen gefusilleerd. Na de oorlog onderhield hij nog jarenlang contact met zijn pleegmoeder en zus.

Rob Waaker vertelt zijn verhaal op scholen om leerlingen te laten nadenken over het belang van vrijheid en hen te laten zien dat begrippen als goed of kwaad niet eenduidig zijn. Ook beschouwt hij het vertellen van zijn persoonlijke verhaal een eerbetoon aan zijn pleegfamilie. Carla van Dokkum (Amsterdam 1943), de andere gastspreker op deze school, is geboren als Tsiwja de Swarte. Zij vertelde dat haar ouders twee maanden na haar geboorte bij een razzia werden opgepakt en zij werd verstopt bij de buurvrouw. Later door een vriendin opgehaald komt ze in Groningen in de onderduik terecht bij een domineesgezin dat zelf een even oud baby'tje had. Door de kleintjes te verwisselen en goed te verstoppen lijkt het alsof er maar één baby in huis was. Toch werd het te gevaarlijk om daar te blijven en Tsiwja werd naar een ander gezin gebracht. Ze krijgt daar de naam Carla Bruins en blijft er ook na de oorlog wonen.

Pas als ze twaalf jaar oud is komt ze erachter dat ze eigenlijk Tsiwja heet en Joods is. Dan wordt haar verteld dat haar ouders al in 1943 in een vernietigingskamp in Sobibor in Polen door de Duitsers zijn vermoord. In 2014, als Carla 70 is, durft ze pas op zoek te gaan naar haar eigen verleden en meer te weten te komen over het lot van haar Joodse familie. In 2016 schrijft ze een boek over haar leven: "Eigenlijk heet ik Tsiwja. Leven met een geleende naam." Eén van de doelen van haar gastles: "Dat jullie net als ik begrijpen dat je iedere dag opnieuw kunt beginnen en dat hoe ongelukkig of verdrietig je ook bent, je toch altijd weer gelukkig kunt worden."

'Fout in de oorlog'
Op school De Driesprong en Daltonschool i.o. Willibrordus was Rinke Smedinga (Alkmaar, 1963) gastspreker. Smedinga is achttien jaar na de oorlog geboren. Zijn vader was 'fout' in de oorlog en dat drukte een zware stempel op de jongensjaren van Rinke. In één van zijn vroegste jeugdherinneringen voelde Rinke al dat hij deel uitmaakte van een bijzonder gezin: "Natuurlijk kon ik dat toen nog niet benoemen. Nú zou ik het omschrijven als het gevoel te leven in een sfeer van verdriet, ongeluk en onvermogn." Rinke publiceerde ook over zijn familiegeschiedenis en won de Plantage Poëzieprijs met een gedicht over de oorlog. Daarnaast is hij (mede)initiatiefnemer van de verhalenwebsite het Open Archief en de tentoonstelling Getekend Geboren over 'kinderen van foute ouders'. Smedinga vindt het belangrijk om met jonge mensen in openheid over dit aspect van de oorlogsperiode in Nederland te kunnen praten. Hij is getrouwd met kinderboekenschrijfster Martine Letterie (haar vader zat in het verzet).

Aandacht
Het persoonlijke verhaal van de gastsprekers en de interactieve manier waarop zij dit deelden hield de aandacht van de leerlingen van begin tot eind gespannen. "De leerlingen stelden, mede op basis van hun eigen WOII voorkennis, niet alleen meelevende, 'persoonlijke' vragen, maar dachten ook kritisch mee over het proces 'van kwaad tot erger' en de gevolgen daarvan", aldus scholenbegeleider Joke Cornelissen van de Stichting Westerbork Scholenproject Ruurlo.

Kamp Westerbork
Op 24 mei gaan de leerlingen van deze basisscholen met de bus op excursie naar het Herinneringscentrum Kamp Westerbork in Hooghalen. Dat is dan hun laatste schoolactiviteit van dit jaar in het kader van het Westerbork Scholenproject.