Biodiversiteit in Berkelland: kruidenrijke akkerranden en nuttige insecten

BERKELLAND - In de zomerweken besteedt het Achterhoek Nieuws aandacht aan bijzondere flora en fauna in Berkelland. Berkelland is een rijke gemeenten als het gaat om biodiversiteit met meer dan 1160 verschillende dieren en planten. Maar om dit in stand te houden, is desalniettemin een omdenken nodig met betrekking tot omgang met de natuur. Gelukkig ontstaat een toenemend besef bij bezitters, gebruikers en beheerders van de natuur en het landschap om ons heen dat natuur en wonen, werken en recreëren prima samen kunnen gaan. Het beste bewijs daarvoor vormen de dieren en planten zelf. De beloning voor goed natuurbeheer is hun verschijning, maar ze zijn karig met cadeautjes.

Door Rob Weeber

Deze week besteden we aandacht aan de combinatie landschapsbeheer, nuttige insecten en kruidige bloemen. Wilfried Klein Gunnewiek is als coördinator agrarisch natuurbeheer werkzaam bij de Vereniging Agrarisch Natuurbeheer Berkel & Slinge (VAN Berkel & Slinge). De taak van de VAN Berkel & Slinge is landschapsbeheer door en voor boeren. Een belangrijk aandachtsgebied daarbinnen is het beheer van akkerranden. "Akkerranden en bermen zijn erg belangrijk voor de biodiversiteit in een gebied", aldus Klein Gunnewiek. "Voorwaarde is wel dat ze op de goede manier beheerd worden. Door het huidige manier van onderhouden, ontstaat er een steeds dikkere, zurige humuslaag die flora als distel en brandnetel voortbrengt. Deze flora is schadelijk voor de akkerbouw. Bovendien verhindert een te eenzijdige begroeiing een rijk insectenleven. Gelukkig is er steeds meer aandacht voor dit vraagstuk. 'Bloeiend Bedrijf' bijvoorbeeld is een samenwerkingsverband van zo'n 600 agrarische ondernemingen. Met de hulp van onder meer de Agrarische Natuurverenigingen in Nederland worden akkerranden getransformeerd in bloemige en kruidenrijke lapjes grond. Voordeel hiervan is dat het insectenleven op gang komt, waaronder ook soorten die de natuurlijke vijand van de luis zijn. Luizen zijn namelijk schadelijk voor de akkerbouw. Het is berekend dat een meter akkerrand met een optimale biodiversiteit een positieve invloed heeft op zo'n 30 meter akker. Inmiddels hebben we samen met de agrarische sector al zo'n 20 km (8 ha) akkerrand ingezaaid."
Een goed samengesteld zadenmengsel bestaat onder meer uit Boekweit, Bolderik, Chrysant, Gele Kamille, Gipskruid, Klaproos en Korenbloem. Het is een eenjarig, fraai en bont geheel dat van juni tot eind november bloeit. Gecombineerd met een eenmalige maaiactie in maart, kort voor het opnieuw inzaaien van de akkerrand, biedt het diverse voordelen. Het is als voedselbron nectarrijk, biedt een schuilplaats voor kleine prooidieren zoals kikkers en muizen en is tevens een overwinteringsplek. Wie goed zoekt, vindt er insecten als de roofwants, de zweefvlieg, het lieveheersbeestje, de loopkever, de gaasvlieg, het soldaatje, de kortschildkever, de sluipwesp en het spinnetje. Naast de voedselbron die zij voor diverse fauna zijn, vormen ze zoals gezegd ook de natuurlijke vijand van de luis. Het zijn dus nuttige beestjes.
Inmiddels is de VAN Berkel & Slinge ook een proef met de gemeente Berkelland gestart. De gemeente heeft 900 km berm in bezit die nog nauwelijks bijdraagt aan de biodiversiteit. Doel van de 'ombouw'' van de berm is drieledig: bescherming van het landschap, voedselbuffer en overwinteringsplek (voor bijvoorbeeld vlindereitjes) en tenslotte verfraaiing van het landschap. De proef vindt vooral met bermen langs zandwegen plaats. Vogels bijvoorbeeld schuren hun luizen met zand uit de veren en vinden zo makkelijk voedsel in de omgeving. Het zal echter niet zo zijn dat iedere berm in handen van de gemeente omgetoverd wordt ten behoeve van de biodiversiteit. Sommige bermen lenen zich er niet voor omdat bijvoorbeeld de bomen te dicht op elkaar staan, waardoor er te weinig zonlicht doordringt naar beneden. Andere bermen weer moeten voor de verkeersveiligheid laag gehouden worden.
Naast boeren en tuinders kunnen ook particulieren bijdragen aan de biodiversiteit. De VAN Berkel & Slinge bestaat dit jaar 20 jaar en houdt op zondag 17 september 11-17 uur een boerenlandmarkt aan het Brenneke 10 te Eibergen. Bezoekers ontvangen gratis een zakje met zaaimengsel voor eigen tuin.
Dit artikel kwam tot stand met medewerking van Wilfried Klein Gunnewiek, coördinator agrarisch natuurbeheer werkzaam bij de Vereniging Agrarisch Natuurbeheer Berkel & Slinge in Eibergen.